مدرسه پیک اوتیسم: مدرسه تخصصی کودکان طیف اوتیسم است که این مدرسه پسرانه و دولتی است و یکی از مدارس خوب در زمینه اوتیسم در منطقه 6 می‌باشد. مدیریت این مدرسه با خانم زینب چاوش‌زاده است و آدرس آن: یوسف آباد، میدان کلانتری، خیابان 44 غربی است و شماره تماس آن: 88038549 می‌باشد.
برای شناخت بیشتر این بیماری با ما همراه باشید.
با توجه به اینکه تعداد افراد مبتلا به این اختلال از هر 4 پسر 1 دختر است. در نتیجه تعداد مدارس دخترانه اوتیسم بسیار کم است که البته این خود، یکی از معضلات بزرگ برای این افراد محسوب می‌شود. سیدمحمدعلی میری سرپرست آموزش، پژوهش و توانبخشی انجمن اوتیسم ایران قول افتتاح مدرسه اوتیسم دخترانه را داده است که البته هنوز این اتفاق پیش نیامده است.
در ادامه به سوالات زیر پاسخ می‌دهیم:
- اوتیسم چیست؟
- نحوه برقراری ارتباط کودکان اوتیسم با دیگران چگونه است؟
- آیا کودکان طیف اوتیسم از لحاظ گفتار و بیان مانند بقیه افراد عادی هستند؟
- آیا اختلال اوتیسم بر رشد بلوغ جنسی این طیف از کودکان تأثیر می‌گذارد؟
- علائم اوتیسم به طور کلی چیست؟
اوتیسم چیست؟
بررسی اختلالات طیف اوتیسم از نظر ژنتیکی:
الف. همپوشانی اختلال با سندرم ایکس شکننده
ب. دخالت کروموزم های 7 و 17 و 5 و 5ا در موارد بسیار
ج. مطالعه پروتئینی موسوم به شنک 3 مطرح است
مشکلات آناتومیکی مغز در طیف اوتیسم:
الف. کم رنگ شدن نقش جسم پینه ای(موسوم به اتوبان اطلاعات) مابین دو نیمکره مغز
ب. بطور تقریبی حدود سن دو سال و هشت ماهگی تا سه سالگی جسم پینه ای مابین دو نیمکره مغز شروع به تحلیل رفتن می‌کند و این شاهدی بر مشکلات ارتباطی این افراد که بطور صحیح قادر به تجزیه و تحلیل محرکات محیطی نیستند.
شنا و اسکیت و توانایی هایی که از هر دوست یا گوش بصورت هم زمان استفاده می شوند برای این کودکان طیف اوتیسم مفید است
اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم مشکلاتی است که در پردازش اطلاعات فرد تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به اوتیسم با ارتباطات و تعاملات اجتماعی مشکل دارند. در آنها معمولا نقصهای عضوی و حسی دیده می‌شود.
آنها علایق محدود و تکراری دارند. شرایط اختلال در بیماری اوتیسم به شکل طیف است و به همین منظور به این بیماری اختلال طیف اوتیسم می‌گویند.
اوتیسم تا قبل از سه سالگی خود را نشان می‌دهد و در پسران 4 برابر دختران است. این بیماری در 20 سال گذشته روی به افزایش بوده است. و دلیل قطعی این بیماری و شیوع آن مشخص نیست.
اما برخی از محققان سن پدر و مادر را هنگام تولد کوک عنوان کرده‌اند که خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش می‌دهد. افراد دارای این اختلال ناتوان از درک احساس دیگران هستند و علاقمند به ساختار و جزئیات هستند.
سندروم واژه ای است که پزشکان برای ویژگیهای بالینی که با هم رخ می دهند بکار می برند، مجموعه ای از ویژگیهای جسمی، رفتارهای خاص یا مشکلات مشخص. برخی با آزمایش قابل شناسایی هستند و برخی صرفاً براساس مشاهده قابل تشخیص هستند.
تنها تاریخچه رشدی و مشاهده رفتار کودک سندروم اوتیسم را قابل شناسایی می‌کند. اوتیسم در کنار اینکه یک سندوم است یک طیف هم می‌باشد. یعنی علائم آ« از شدید به خفیف تغییر می‌کند.
کودک دارای اوتیسم از کودکی دچار تأخیر در رشد است. همه مراحل رشدی مورد انتظار را طی می‌کند ولی دیرتر از حد انتظار است.
اما ممکن است کودک رفتارهایی داشته باشد که خارج از جریان رشد طبیعی است. به این رشد، رشد غیرعادی خواهیم گفت. یعنی با اینکه رشد اتفاق می افتد ولی در یک مسیر غیرعادی و با علائم غیرطبیعی است.
رشد کودکان دارای اوتیسم ممکن است کلاً خارج از سیر طبیعی باشد. مثلاً: کودکی که فقط در دنیای خودش است و هیچ تعاملی ندارد. یا کودک دارای اوتیسم دیگری که تمایل به ارتباط با دیگران دارد ولی چگونگی آن را بلد نیست. کودکان طیف اوتیسم ممکن است مهارت های عادی را کسب کنند، اما توالی ظهور این مهارت ها غلط است.
برخی از کودکان طیف اوتیسم زودتر از زمان مقرر مهارتی را یاد می گیرند. مثلاً: بدون یاد گرفتن حروف الفبا، متون را می خوانند. اینها مثل کسی هستند که اول کفش بپوشد بعد جوراب. برخی از آنها حافظ قرآن هستند. پایتخت کشورها را در سن پائین حفظ هستند یا تاریخ حوادث را بخوبی به خاطر می سپارند.
شناسایی این افراد از کودکان باهوش کمی مشکل است که نیاز به بررسی های تخصصی دارد. در افراد طیف اوتیسم با این ویژگیهای زودهنگام، بیشتر مهارت های ویژه آنها، محدود به یک حوزه خاص می‌شود. بیشتر مهارت است تا هوش بالا.
اوتیسم سه سطح 3 و 2 و 1 دارد که براساس علائم رفتاری دسته بندی می شوند.
علائم اوتیسم در نتیجه پنجم دی اس ام، در دو حوزه قرار می گیرند:
الف. مشکل در ارتباط گیری و تعامل با دیگران، زبان غیرعادی
ب.رفتارهای تکراری و مسائل حسی و حرکتی غیرعادی
نحوه برقراری ارتباط کودکان اوتیسم با دیگران چگونه است؟
بیشترین علامتی که والدین طیف اوتیسم را اذیت می‌کند، عدم ارتباط کودک با دیگران است. در واقع آنها اصلاً در تعاملات اجتماعی و عاطفی شرکت نمی‌کنند. کودک دارای اوتیسم ممکن است لحظاتی یک ارتباط چشمی خوب داشته باشد و بعد به درون دنیای خودش فرو رود.
کودکان طیف اوتیسم از تماس چشمی گریزان هستند. وقتی کسی در میدان بینایی آنها قرار می گیرد، رویشان را برمی گردانند. یا حتی اگر خودشان به کسی نگاه کنند و فرد به آن نگاه پاسخ دهد سریع نگاه خود را می گردانند، که به این حرکت، تماس چشمی یک طرفه می گویند.
آنها نمی توانند توجه مشترک داشته باشند، یعنی همزمان با کسی به شئی نگاه کنند. آنها نمی توانند به شیء موردنظرشان اشاره کنند بعد به مخاطبشان نگاه کنند و ببینند منظور او را فهمیده است یا نه؟
فضای شخصی یعنی قوانین نانوشته مربوط به فاصله فیزیکی بین افراد در تعاملات اجتماعی.
کودکان اوتیسم دوست ندارند خیلی بغل شوند یا لمس شوند ولی ممکن است خودشان را بیش از حد به دیگران نزدیک کنند. شاید علت آن یک حالت هیجانی باشد. مثلاً: چسبیدن کودک دارای اوتیسم به لباس یک فرد غریبه برای ابراز محبت نیست، بلکه ریشه در عدم آگاهی از فضای شخصی دارد.
افراد دارای اوتیسم در مهارت های فردی دچار مشکل هستند. مثلاً: کودک در یک جشن تولد، ممکن است به جای اینکه در جمع باشد داخل اتاق رفته و تنها بازی کند.
این بچه ها چون اهمیت پیوستن به گروه را نمی دانند ترجیح می دهند درگیر کارهای انفرادی خودشان باشند. صحبت کردن در جمع برایشان سخت است، دوست یابی و حفظ آن برایشان مشکل است.
افراد سطح یک اوتیسم در برقراری روابط صمیمانه پیوسته با افراد، ناتوانند.
آیا کودکان طیف اوتیسم از لحاظ گفتار و بیان مانند بقیه افراد عادی هستند؟
زبان یک سیستم برای ذخیره اطلاعات و برقراری ارتباط با دیگران است.
ارتباط به سه طریق انجام می‌شود:
- زبان بیانی
- زبان ادراکی
- زبان بینایی (ابراز و درک سیگنالهای غیرکلامی)
مراحل رشد زبان بیانی:
نوزاد در یکی دو ماه اول زندگی، شروع به قان و قون ساده می‌کند و صدای آنها دارای افت و خیز است، که به عنوان نوای گفتار شناخته می‌شود.
در سه ماهگی به صدای والدینش گوش داده و با قان و قون آهنگین پاسخ می دهد که در پاسخ به تعامل آوائی والدین است. در 4 تا 5 ماهگی صداهایی شبیه به با/یا/گوو/ تولید می کنند. در 6 تا 9 ماهگی تکرار هجاها مثل: ددد/ ماماما/ و..... و کمی بعد بابا/ ماما/ دد را بیان می‌کند.
تا 12 ماهگی معمولاً یک کلمه را به جز بابا/ ماما بیان می‌کند. از 18 تا 20 ماهگی دست کم 50 کلمه استفاده می‌کند. تا 24 ماهگی کودک عبارات دو کلمه ای می گوید.
در حدود 30 ماهگی عبارات 3 تا 5 کلمه ای بیان می‌کند. در این زمان جملات را از لحاظ گرامری درست بیان می‌کند و در سه سالگی می تواند دروغ بگوید و شوخی را بفهمد. اینها مهارت هایی هستند که کودکان دارای اوتیسم به سختی آن را یاد می گیرند.
علائم رشد زبان ادراکی:
روند رشد ادراک شنیداری در یک ماهگی آغاز می‌شود. در 3 تا 4 ماهگی بطرف صدا می چرخد. در 5 تا 9 ماهگی در مکان یابی منبع صدای اطرافش ماهرتر می‌شود.
در 9 ماهگی بصورت انتخابی به اسم خود پاسخ می دهد. کم کم شروع به اجرای دستورات کلامی ساده که همراه با سرنخ های بینایی باشد، می‌کند.
بین 12 تا 14 ماهگی دستورهای کلامی را بدون سرنخ ها انجام می دهد. در 2 سالگی به راحتی 2 دستور غیرمرتبط را که به دنبال هم می آید، اجرا می‌کند. در 3 سالگی قادر به اجرای دستورهای 3 قسمتی می‌شود.
مراحل رشد زبان بینایی:
از همان روزهای اول، کودک قادر به برقراری تماس چشمی کوتاه است. در دو ماهگی معمولاً چهره والدین را می شناسد. در 9 ماهگی در بازیهایی مثل داله موشه شرکت می‌کند.
در همین سن شروع به بای بای می‌کند و همچنین شروع به استفاده از ژست ها و اشارات غیررسمی می‌کند. مثلاً: برای بغل کردن دستهایش را بالا می آورد. در 12 ماهگی به اشیاء مورد نیازش اشاره می‌کند. همچنین توجه مشترک کودک در این سن رشد می‌کند و کم کم ارتباط دوسویه شکل می گیرد.
توانایی استفاده از زبان با قصد اجتماعی را کاربردشناسی زبان(پراگماتیک) می گویند.
رشد زبان در کودکان دارای اوتیسم، از مسیر طبیعی خارج و با تأخیر مواجه است.
مشکلات کاربردشناسی یا پراگماتیک در کودکان دارای اوتیسم شکل های متفاوتی دارد. برخی اصلاً گفتار را کسب نمی‌کنند. برخی تک کلمه ای بیان می کنند، که چون ارزش کاربردی آن را نمی دانند به تدریج از تعداد کلمات کم شده و حذف می شوند. برخی گفتارشان را حفظ می کنند ولی صرفاً مجموعه ای از واگویه هاست و ارزش پراگماتیک ندارد.
برخی از کودکان دارای اوتیسم، کلمات و عبارات را تکرار می کنند. به این رفتار اکولالیا یا پژواک گویی می گویند. که شامل:
- پژواک گویی فوری
- پژواک گویی تأخیری
- پژواک گویی دیالوگ گویی
پژواک گویی فوری: کودک گفته مخاطب را فوری تکرار می‌کند.
پژواک گویی تأخیری: آنچه دیگران در یک موقعیت به کودک گفته اند را تکرار می‌کند.
پژواک گویی دیالوگ گویی: دیالوگی از یک فیلم یا برنامه را مدام تکرار می‌کند.
کودکان دارای اوتیسم ممکن است برخی از اصطلاحات رایج را در موقعیت اجتماعی مناسب بیان کنند، یا اینکه یک جمله یا یک سوال را مدام تکرار کنند که به آن درجاماندگی کلامی می گویند.
برخی از آنها به گفتار روان دست پیدا می کنند اما در جنبه های ظریف تر و انتزاعی زبان به کندی حرکت می کنند و واکنش های گفتاری آنها به شکل لفظی و عینی باقی می ماند. افراد طیف اوتیسم بدون مقدمه وارد بحث، پیرامون یک موضوع می شوند و بدون توجه به مخاطبشان یک ریز حرف می زنند.
نوای گفتار:
نوزادان هنگام قان و قون، سرعت و زیر و بم آن را تغییر می دهند. کودکان در 12 ماهگی تا 18 ماهگی هجاهای مفهوم یا نامفهوم را با فراز و فرود آن تکرار می کنند. آنها یاد می گیرند چگونه با تغییر زیر و بم و بلندی کلمات منظورشان را بیان کنند.
کودکان دارای اوتیسم در حوزه نوای گفتار، مشکلات زیادی دارند. گاه بسیار بلند و گاه خیلی آرام حرف می زنند. گاه مثل آدم آهنی صحبت می کنند و فقط زمانیکه گفتار دیگران را تقلید می کنند، طبیعی است.
رشد زبان ادراکی کودکان دارای اوتیسم نیز آسیب می بیند. گاه مانند یک ناشنوا عمل می کنند. در کسب توانایی اجرای دستور با تأخیر مواجه هستند. هرچند وقتی بزرگتر می شوند، دستوراتی که مدام در محیط های آشنا می شوند را اجرا می کنند.
این کودکان اگر در محیطی کاملا آرام، دارای انگیزه کافی و توجه مناسب باشند، دستورات را اجرا می کنند. در واقع آنها در مرحله ای هستند که نمی توانند عوامل مزاحم طبیعی را مهار کنند در نتیجه تحت تأثیر محرک های بیرونی قرار می گیرند و دستور را فراموش می کنند.
کودکان این طیف همانطور که نمی توانند نوای مناسب را در گفتارشان تولید کنند، در فهم سرنخ های نوائی در گفتار دیگران هم ناتوانند.
آنها در جمله مثلاً: بیا اینجا! معناهای متفاوت با نواهای مختلف را متوجه نمی شوند. معنایی که با نوای مهربان یا خشم همراه باشد را ادراک نمی‌کنند. این کودکان از مهارت زبان بینایی هم از خط خارج هستند، یا تماس چشمی ندارند یا اگر دارند غیرعادی است.
این کودکان در بازیهای ژستی مثل: دالی موشه نمی توانند شرکت کنند. او شاید اشاره به چیزی کند ولی از زبان اشاره نمی تواند برای ارتباط استفاده کند. این کودکان در فهم زبان بدن هم دچار ضعف هستند. برای آنها مشکل است از روی حالت بدنی شما به نیتتان پی ببرند.
کودک طیف اوتیسم قادر به فهمیدن معنای کلی متنی که می خواند، نیست. او در خواندن متون ساده موفق است اما در سالهای بالاتر دبستان، با مشکل روبرو می‌شود، چون مستلزم فهم آنها است.
تفاوت بین تکرار و تمرین:
تمرین باعث آسانتر شدن کار و خلق یک حس امنیت می‌شود، اما رفتار تکراری در کودکان اوتیسم بیش از اندازه است و دلیلی بر نداشتن انعطاف پذیری شناختی است.
آنها گاهی یک رفتار را بارها تکرار می کنند که به این علامت درجاماندگی گفته می‌شود. در کودکان دارای اوتیسم درجاماندگی با رفتار ضد آن یعنی تکانش گری جفت است. این کودکان بین درجاماندگی و تکانش گری در حرکت هستند. آنها چون معنی وقایع روزمره را درک نمی‌کنند بر عادات تکیه می کنند.
انجام رفتارهای تکراری به کودکان اوتیسم آرامش می دهد. باید حواسمان باشد که در مقابل این رفتارها صبور باشیم در غیر اینصورت رفتارش را تشدید کرده ایم چون برای کسب آرامش، نیاز به تکرار دارد.
آیا اختلال اوتیسم بر رشد بلوغ جنسی این طیف از کودکان تأثیر می‌گذارد؟
آشنایی با سلامت جنسی در نوجوانان طیف اوتیسم
بحث بلوغ در افراد سالم به جهت تغییرات جسمی و روانشناختی مهم است این موضوع زمانی حاد می‌شود که ما اختلالی مثل اوتیسم داشته باشیم. مشکلات در این زمینه بسیار زیادتر می‌شود.
افراد مبتلا به اوتیسم بخاطر مشکلاتی که هست و آموزش هایی که والدین نمی بینند زمینه مراقبت جنسی، سوژه های خوبی برای آزار و سوءاستفاده های جنسی هستند.
مطالعات 45 درصد افراد زیر 18 سال را نشان داده که حداقل یک بار سابقه اجبار یا آزار جنسی را در دوران کودکی و نوجوانی خود تجربه کرده اند. در 90 درصد موارد متاسفانه قربانی آزار جنسی از سوی آشنایان، اطرافیان قربانی هستند.
مبتلایان به این طیف از لحاظ جنسی آسیب پذیرتر هستند و تا حدود 75 درصد احتمال سوءاستفاده جنسی است و در معرض خطر تجاوز جنسی در این طیف حدو 2 تا 3 برابر افراد عادی وجود دارد.
اوتیسم آیا بر تکامل جنسی تأثیر می گذارد؟
مطالعات نشان می دهد که اوتیسم اختلالی است که می تواند بر تکامل جنسی این افراد تأثیر بگذارد و چون این افراد رگه های اضطراب و استرس را دارند و داروهایی را مصرف می کنند مشکلات جنسی بیشتری دارند از طرفی خود بالغ شن دختر و پسر این طیف مزید بر علت می‌شود و باید نگاه ویژه ای به این افراد داشت.
قدیمی ترها معتقد بودند که این افراد تکامل جنسی خیلی روشنی را ندارند و رویکردهایی که در این زمینه وجود داشت متناسب با آنها بود مثلا این افراد مفهوم تحریک و تمایل جنسی را و یا حتی رفتارهای جنسی را از خود نشان نمی دهند و اینها آدمهای جنسی نیستند و با این بعد زندگی افراد کاری نداشتند.
اما مطالعات و رشد علم نشان می دهد این افراد بالغ می شوند و تمایلات و تکاملات جنسی دارند و مهم است که به آنها کمک کنیم. اما مشکل عمده این افراد این است که اینها به دلیل مشکلات زمینه ای که دارند درک از نرمها و قوانین و هنجارهای اجتماعی ندارند. و این مشکلات در رفتارهای جنسی آنها تأثیر می گذارد:
- عریان شدن در محیط های عمومی
- خودارضایی
- لمس و بوسیدن و بغل کردن غریبه ها
- علاقه مند شدن به فرد دیگر
اینها شایع ترین تأثیرات مخرب جنسی هستند که افراد اوتیسم را درگیر می‌کند.
اما سوال مهم که مطرح است این است که :
تفاوت بلوغ یک نوجوان اوتیسمی با یک نوجوان غیراوتیسمی در چیست؟
بلوغ در سه سطح تقسیم بندی می‌شود:
جسمی
عاطفی – روانی
شناختی – اجتماعی
اولین مرحله بلوغ تغییرات جسمی است که این تغییرات به واسطه ترشح هورمونها صورت می گیرد و عمدتا شامل:
- افزایش قدی
- رشد پستان ها و مو در زیر بغل و شرمگاه دختران
- دورگه شدن صدا و رویش مو زیر بغل و شرمگاه پسران
تغییرات بیولوژیکی بلوغ:
شکل گیری صفات ثانویه جنسی
رشد قابل توجه سیستم اسکلتی
افزایش فعالیت غدد ساسه (بوی عرق)
مراحل بلوغ جسمی در افراد طیف اوتیسم مثل غیراوتیسم است. پس این بچه ها می توانند موجودات جنسی باشند و بعد جنسی دارند.
بلوغ روانی – عاطفی
در دوره بلوغ اتفاق می افتد معمولا در این دوران نوجوانان دچار:
- عدم ثبات عاطفی
- میل به دوست داشته شدن و دوست داشتن پررنگ می‌شود و دنبال روابط رمانتیک هستند
- رشد هیجان خشم – هیجانات مثبت و منفی را تجربه می کنند بخصوص خشم
مراحل رفتار پرخاشگرانه نوجوان:
- مخالفت با طرز فکر و سلیقه بزرگسالان
- تمرد و سرکشی را تجربه می کنند
- پاسخهای کلامی مستقیم با والدین دارند
- حرکتی (رفتار پرخاشگرانه مواجه حرکتی دارند)
- تغییر قیافه
- سرزنش خود
- با خود حرف زدن
اینها جزئی از مراحل است که در فاز بلوغ عاطفی اتفاق می افتد انتظار داریم در نوجوانان طیف اوتیسم هم این نوع رفتارها اتفاق می افتد.
بلوغ شناختی – اجتماعی
- شکل گیری تفکر انتزاعی
- تفکر خودمحور
- توانائی فکر کردن در مورد دیگران
- روش جدید پردازش اطلاعات
- تفکر انتقادی
- تفکر خلاقانه
- مناسب با تکامل سیستم شناختی و ارزشی، ما رشد هوشی را هم خواهیم داشت که بطور کلی:
- رشد ادارک و تعقل
- به دنبال منطق برای شنیده ها
- آخرین دوره رشد هوش
- شناخت اطرافیان بیشتر می‌شود
- شک مذهبی و گرایش های شدید مذهبی
- تکوین سیستم ارزشی که براساس آن سیستم تعاملات و رفتارها را یاد می گیرند
یکی از مهمترین تفاوتهای این دو گروه این است که چون افراد طیف اوتیسم از لحاظ ادراکی مشکل دارند الگوی ظهور رفتار جنسی و ظهور و فعالیت جنسی شان مشابه افراد نرمال نخواهد بود
بنابراین فرد مبتلا به طیف اوتیسم به عنوان یک فرد بالغ جنسی می توان در نظر گرفت ولی اینکه قالب جنسی او در چه رفتاری ظهور و بروز کند قابل تأمل است.
حریم خصوصی
حریم بین فردی
فضای عمومی
بهترین آموزش برای حریم خصوصی، آموزش اندامهای بدن به بچه می باشد. این بچه ها چون بحث کلامی درستی ندارند می توان از آموزش تصویری استفاده کرد.
خیلی اوقات با کشیدن اندامهای مختلف به شکل نقاشی می توان به او آموزش داد و اینکه به جز خودش و پدر و مادر و کسانیکه والدین مشخص می کنند کسی نمی تواند به اندام خصوصی کودک نگاه کند و او هم نباید این کار را انجام دهد.
آموزش بلوغ جنسی:
می توان با نقاشی یا حتی نشان دادن تغییرات روی بدن نوجوان به او آموزش را داد.
آموزش رویای خیس یا احتلام شبانه:
برای پسرها بدنبال بلوغ جنسی اتفاق می افتد که با نقاشی می توان به او نشان داد. حتما باید از قبل آگاهی لازم را به آنها داد تا دچار استرس و اضطراب نشوند.
کودک اوتیسم باید بداند که خانواده اش او را در این شرایط درک کرده و از مسائل او اطلاع دارند. به او باید یاد بدهیم که وسایل مربوط به او کثیف شده و باید تمیز شوند و اینکه براساس ادراکشان غسل کردن را به او یاد داد. و اینکه حتما باید دوش بگیرند و بدنشان را تمیز کنند و کدهای دینی را می توان به این شکل به او گفت.
آموزش بهداشت بلوغ در دختران:
اینکه دختر یاد بگیرد از پدهای بهداشتی چگونه استفاده کند و بهداشت را رعایت کند که با آموزش تصویری می توان به او نشان داد. بحث نظافت فردی و بدن و جسمی در این نوجوانان بسیار حائز اهمیت است و باید آموزش بصورت مستمر و مدام باشد.
در دخترها باید حریم خصوصی آموزش داده شود ممکن است رفتارهایی با ماهیت خودارضایی دیده شود نباید خانواده رفتار منفی از خود نشان دهند باید اطلاعات کامل برای مداخله مناسب در این زمینه داشته باشیم. و کدهای دینی و آنچه ارزش خانواده است و خط قرمز خانواده است به او آموزش داده شود.
درباره پسران هم باید حریم خصوصی بطور کامل و بصورت تصویری آموزش داده شود.
آموزش حریم خصوصی و عمومی:
خیلی اوقات می توان از فضای واقعی مثل اتوبوس و تاکسی و .... استفاده کرد. اینکه اینها فضاهای عمومی هستند و اینکه تعاملات با دیگران باید چگونه باشد.
ارتباط با والدین:
گاهی شکایت می‌شود که فرزند من لمس ناحیه خصوصی من را دارد که باید با تکرار مکرر کد حریم خصوصی و رعایت این حریم به او دائم آموزش داده شود.
چون اینها ادراک شناختی قوی ندارند متاسفانه تشخیص غریبه از آشنا را بخوبی ندارند و باید به آنها آموزش داده شود که حریم اجتماعی حفظ شود و نباید سریع ارتباط برقرار کنند و کسی نباید وارد حریم خصوصی آنها شود.
آموزش نه گفتن از نکات بسیار مهم است اینکه اگر مورد آزار جنسی قرار گیرند یاد بگیرند موقعیت بد را از خوب تشخیص دهند و موقعیت را سریع ترک کنند.
این کارهایی که گفته شد راحت نیست ولی با صبوری کردن و تداوم آموزش می توان این شرایط را بهبود بخشید.
علائم اوتیسم به طور کلی چیست؟
علائم و اختلال اوتیسم در محدوده سنی 18 تا 24 ماهگی دیده می‌شود. ولی علائم جدی این اختلال از سن 24 ماهگی تا 6 سالگی نمود پیدا می‌کند. این کودکان تا قبل از 12 ماهگی معمولا آواهای ساده را نمی‌توانند ادا کنند و معمولا قبل از این سن حرکاتی مانند: نشانه رفتن، دست تکان دادن و چنگ زدن را ندارند. آنها قبل از 6 ماهگی معمولا تک واژه‌ها را بیان نمی‌کنند و خیلی با تأخیر جملات 2 کلمه‌ای را بیان می‌کنند. این طیف از لحاظ مهارت کلامی و اجتماعی خیلی ضعیف هستند.
اولین نشانه‌های اوتیسم، ناتوانی در رشد زبانی و گفتار است. آسیبهای زبانی و ارتباطی بخوبی در آنها مشهود است. آسیبهای ارتباطی ممکن است از نبود کامل گفتار تا یک گفتار انفرادی متفاوت باشد.
حتی اگر یک کودک طیف اوتیسم از لحاظ دستور، گفتار و صحبت رشد کافی یافته باشد اما قادر نباشد که یک مکالمه را درست و صحیح انجام دهد. درک زبانی ناقص دارد و اکثرا قادر به پاسخگویی به یک سوال نیستند. آنها در گفتارشان به سختی از ایما و اشاره استفاده می‌کنند و یا شوخی و استعارات را درک نمی‌کنند.
یکی از علائم اوتیسم، تعامل اجتماعی است که تا بزرگسالی پایدار است. آنها از 8 تا 10 ماهگی دیگر واکنشی به نام خود نشان نمی‌دهند و تعاملات چهره‌ای و ارتباط چشمی کمی دارند و از لمس شدن معمولا بیزارند.
در دوران کودکی تمایلی به بازیهای گروهی نداشته و معمولا به صورت انفرادی بازی می‌کنند. اگر حتی این کودکان روحیه گرم و مهربانی داشته باشند، نمی‌توانند به تعاملات طبیعی در سطح خود پاسخ دهند.
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب در مقابل مشکلات زندگی انعطاف‌پذیر نیستند. در واقع آنها رفتارهای کلیشه‌ای و تکراری دارند. اشکال مختلف همان‌خواهی مثل: همان‌خواهی مکانی، همان‌خواهی خوراکی، اشیاء، رفتار و ... در آنها دیده می‌شود.
مغز کودکان اتیستیک قادر نیست همه حسها و اطلاعات را هماهنگ کند. به همین خاطر در پردازش حسی آنها اختلال ایجاد می‌شود. گاهی برخی از حسهای آنها بشدت قوی و برخی دیگر به شدت کاهش می‌یابد. مغز فرد مبتلا به اوتیسم نمی‌تواند بین اطلاعات مربوط و نامربوط تفاوت قائل شود.
کودکان اوتیسم در سیستم حسی دچار مشکل هستند مثلا:
- لامسه: این کودکان در حس لامسه خود دچار مشکل هستند و این موضوع بسیار خطرناک است. آنها مثلا: در برابر سوختگی پوستشان عکس‌العملی نشان نمی‌دهند. یا از لمس شدن بشدت بیزارند و آن را ضربه سختی بر بدن خود تصور می‌کنند.
- کودکان مبتلا به اوتیسم تصویر روشنی از وضعیت بدن خود ندارند. آنها قادر نیستند حرکات دنباله‌دار را تقلید کنند.
- از دیگر علائم شایع در این بیماران، اختلال خواب، اختلال در خوراک، اختلال در وضعیت عاطفی و رفتارهای خودآزاری و دیگرآزاری در آنها دیده می‌شود.
شرایط ورود کودکان اوتیسم به مدرسه چیست؟
اضطراب خانواده در سن ورود به مدرسه:
کودک باید مراحل سنجش و آزمونها را بگذراند
ورود به مدرسه عادی یا ورود به مدرسه استثنایی
مشکلات خانواده ها در پذیرش و سردرگمی آنان
انتخاب و ارتقا آگاهی خانواده از وضعیت مدارس موجود
اضطراب کودکان اوتیسم در مدارس:
خیلی از کودکان اوتیسم در سطح 1 می توانند به مدارس عادی بروند
809 کودک طیف اوتیسم در سطح تهران شناسایی شده اند
مشخصات مدارس برای کودکان طیف اوتیسم:
معلم و کادر آموزش دیده
برنامه آموزشی مدارس برای آماده سازی این افراد در جامعه
حضور مربی آموزش دیده در کنار این دانش آموزان
فضای فیزیکی آموزشی مناسب
ایجاد شرایط و امکانات مناسب جهت آموزش های انفرادی
حضور کادر تخصصی توانبخشی (گفتار درمانی و کار درمانی)
دیدگاه خود را بنویسید